Guido & Jeroen van koudhe.nl (G&J): Hoe bent u in de media/sportverslaggeving terechtgekomen, en wat deed u daarvoor?
Henk Spaan (HS): Ik ben in de media beland via een studentenblad in Amsterdam, Propria Cures. Kennelijk vielen mijn stukjes op en vroeg eerst wat nu HP/De Tijd heet en toen Het Parool of ik voor hen wilde schrijven. Al snel kwam de radio.
(G&J): Waar en hoe hebt u Harry Vermeegen ontmoet, en wat heeft jullie doen besluiten te gaan samenwerken?
(HS): Harry had geen werk en meldde zich bij het programma Tussen Start en Finish, dat ik maakte met Hidde van der Ploeg en Kees Jansma. Hij kende hen van Radio Noordzee.
(G&J): “Tussen Start en Finish” is het eerste radio programma waarvan wij weten dat u dit samen met Harry maakte, heeft u hiervoor al eerder (al dan niet samen met Harry) radio en/of televisie gemaakt? en zo ja wat was dat dan ?
(HS): Eerder heb ik dus niet met Harry gewerkt.
(G&J): Als onze informatie klopt is Pisa voor het eerst in 1982 op de buis verschenen. Hoe is het idee achter dit programma ontstaan? Wat waren de redenen om de overstap te maken van radio naar TV, en van sportverslaggeving naar satire?
(HS): We wonnen de Zilveren Reis microfoon, traden op in de RAI, de VARA zag het, vond het leuk en wilde dat we een tv-programma gingen maken. Ik was sceptisch.
(G&J): Wij hebben zelf de eerste (ongeveer 13) afleveringen van Pisa nooit gezien, we hebben begrepen dat het programma begon in de plaats Pisa, in Italie, hoe is dit idee ontstaan en wat gingen jullie daar doen? Hoe is deze naam ontstaan als naam voor het televisie programma ?
(HS): De naam luidde oorspronkelijk: Pisa, of wat er weer scheef zat deze week. Ik kwam vaak in Italië, vandaar. Al snel werd het gewoon Pisa.
(G&J): In de uitzendingen lag u meestal met Harry in de clinch, wat natuurlijk overduidelijk altijd 1 van de sterke punten van het duo is geweest, maar hoe lagen de verhoudingen achter de schermen, oftwel, hoeveel verschilden de uitzending-persoonlijkheden met de echte persoonlijkheden?
(HS): Ik denk wel dat er een karakterologische basis voor de rolverdeling was.
(G&J): Het is overduidelijk dat u samen met Harry erg inventief was in het bedenken van items. In hoeverre werd u daarin geinspireerd door anderen (wellicht andere TV- persoonlijkheden of programma’s destijds of uit het verleden) ?
(HS): Ik moet zeggen dat de belangrijke ideeën van onszelf kwamen. We hebben in de loop der jaren redacteuren gehad als Jan Boerstoel, Theodor Holman, Gerrit de Jager, Justus van Oel, zelfs Henk Westbroek eventjes, Hugo Borst, Leo Verheul.
(G&J): Het item ‘Popie Jopie’ was destijds een veel besproken issue, hoe gingen jullie daar mee om, en hoe kijkt u nu terug op dit item?
(HS): Ik ben er nog altijd trots op hoe wij met beperkte middelen zo’n sterk item wisten te maken. Er was veel commotie in het land, maar wij moesten zo hard werken dat het meeste langs ons heen ging. Pas toen de hele wereldpers zich erop stortte beseften wij de impact ervan. Ik werd bijvoorbeeld geïnterviewd door het Amerikaanse journaal.
(G&J): Wat was de reden om de overstap te maken van de VARA naar Veronica?
(HS): De VARA was bijna failliet. Willem Ruys maakte al het geld op.Wij moesten dertig procent van ons budget inleveren. Dat deden we niet.
(G&J): In hoeverre hadden jullie zeggenschap over wat er uiteindelijk wel of niet uitgezonden werd bij Veronica?
(HS): We hebben altijd de totale zeggenschap weten te behouden. Er probeerde wel eens een directeur mee te spieken, maar wij gaven hem gewoon de band niet.
(G&J): Aan welk vast onderdeel of vaste onderdelen uit Pisa/Verona heeft u de leukste herinneringen en waarom?
(HS): Leuke herinneringen aan het opnemen heb ik niet. Het waren zulke lange, inspannende dagen en omdat we zonder regisseur werkten was het vaak een chaos. Ik vond de Boerderie leuk om te schrijven. Ook dat was een zeer sterk item. Koud hè was leuk om te doen, vooral omdat het er meestal snel opstond. Daar was het monteren weer een ramp omdat we met twee camera’s en meerdere geluidssporen werkten.
(G&J): Aan welk vast onderdeel of vaste onderdelen uit Pisa/Verona heeft u de minst leuke herinneringen en waarom?
(HS): Eigenlijk is de vraag hierboven al beantwoord. Een vreselijk onderwerp vond ik de terugkeer van de Glazenwasser, met name omdat het zo allemachtig koud was bij de opnames. De vent wiens huis we gebruikten stookte geen kachel. Marijke Schaaphok was regie-assistente. Die heeft ook wel eens iets leukers gedaan.
(G&J): Wat was de reden om te stoppen met Verona, en te kiezen voor de komische serie Die 2?
(HS): Harry wilde ‘comedy’.
(G&J): Waarom stopte Die 2 al na 1 seizoen?
(HS): Ik beschouw het als de enige echte flop uit onze geschiedenis. In mei 1990 heb ik op Aruba tegen Harry gezegd dat ik er absoluut niet mee doorging.
(G&J): In het programma Die 2 Speciaal bent u zowat de hele wereld doorgeweest, hoe is dit idee ontstaan, en hoe lang heeft dit reizen in werkelijkheid geduurd ?
(HS): Het idee is ontstaan in een redactievergadering, of misschien tijdens de WK voetbal in Italië. De reizen duurden gemiddeld een week of drieënhalf.
(G&J): Hoe was het om voortdurend op reis te zijn, en in het buitenland diverse items op te nemen?
(HS): Ik kijk er met een enorm plezier op terug. De reis door Botswana en Zimbabwe was een hoogtepunt.
(G&J): Al tijdens ‘Tussen start en finish’ en later ook in Die 2 Speciaal en Nieuwe Koeien was het altijd Harry die op pad ging voor interviews, terwijl u achter bleef in de studio om ‘commentaar’ op zijn werkwijze te geven. Wat was de reden dat u geen interviews afnam? Was u wel aanwezig bij de interviews?
(HS): In Die 2 op reis uiteraard wel. Tijdens dat programma bleek, althans het bleek mij, dat ik eigenlijk veel beter kon monteren dan Harry die altijd Mr. Television was of speelde. Dus bv. voor Nieuwe Koeien zat ik altijd in het montagehok en was hij op pad.
(G&J): Veel uitspraken uit de programma’s (denk bijvoorbeeld aan ‘kopje kofie glazenwasser’, ‘vraag het mij dan niet’ of ‘koud he’) zijn inmiddels gemeengoed geworden. Waren dit ‘toevalstreffers’ of werd er vooraf over dit soort opmerkingen nagedacht?
(HS): De meeste van dat soort classics werden bewust gelanceerd. Koud Hè was een toevalstreffer. Op de Dam filmden we de Nieuwjaarsreceptie van de koningin, dat wil zeggen we stonden bij de ingang, het was 20 graden onder 0 en Harry zei koud hè tegen alle hoogwaardigheidsbekleders.
(G&J): In hoeverre wordt u privé (bijvoorbeeld op straat of in openbare gelegenheden) nog steeds geconfronteerd met eerder genoemde uitspraken, en vindt u dit vervelend? Heeft u hier nog leuke anecdotes over?
(HS): Het gebeurt nog steeds. Ik vind het niet vervelend. Leuke anecdotes hieromtrent zijn er niet.
(G&J): Naast Verona en Die 2 maakte u samen met Harry ook regelmatig sportprogramma’s voor Veronica (zoals VeronEKa, Die 2 in Italie etc.), kunnen we hieruit opmaken dat sportverslaggeving toch de voorkeur had boven satire, ook omdat met Nieuwe Koeien volledig hiervoor werd gekozen?
(HS): Ik heb er jarenlang voor gepleit weer sportprogramma’s te gaan maken. Ik zag onze tekortkomingen op amusementsgebied te goed. Uiteindelijk was het gelukkig zo ver.
(G&J): Tijdens de gehele Pisa/Verona periode hebt u samen met Harry heel wat liedjes gemaakt. Maakte u deze liedjes simpelweg als onderdeel van het programma, of vond u het ook leuk om te doen, en hoe kijkt u nu terug op de liedjes die u gemaakt hebt?
(HS): Het zijn leuke, vrolijke liedjes. Ze waren onderdeel van het programma, met name Verona, als ik me goed herinner. Stille Willem is het enige liedje dat de tand des tijds heeft doorstaan.
(G&J): Hoe kijkt u uiteindelijk terug op de gehele samenwerking met Harry Vermeegen, en de programma’s die u samen met hem gemaakt hebt (De omstandigheden omtrent het verbreken van de samenwerking buiten beschouwing gelaten)?
(HS): Je onthoudt de leuke dingen en het succes. De vervelende dingen probeer je te vergeten en dat lukt goed.
(G&J): De opmerking ‘De programma’s van Henk of Harry afzonderlijk halen niet het niveau van de programma’s die zij samen gemaakt hebben’ hebben we de afgelopen jaren regelmatig zien terugkomen, zowel bij liefhebbers als in de media. Wat is uw reactie op deze opmerking?
(HS): Het is altijd zo dat makers, of het nu schrijvers, schilders of andere scheppende geesten zijn, voortdurend worden geconfronteerd met het werk waarmee ze doorbraken. Omdat het zo nieuw en fris was, heeft het een diepere indruk gemaakt dan het latere werk van die mensen. Wat mezelf betreft heb ik zonder Harry ‘Back to the Sixties’ en ‘Back to the Seventies’ gemaakt, zeer succesvol en op dit moment op bijna alle zenders schaamteloos nageaapt. Het door mij geregisseerde en geproduceerde interview met Marco van Basten is een classic. Ook schaam ik me niet voor Studio Spaan.
(G&J): We zien de laatste steeds vaker oude televisie programma’s op DVD verschijnen. Veel bezoekers van onze site hebben al aangegeven dat ze dolgraag een DVD met hoogtepunten uit bijvoorbeeld Pisa of Verona zouden zien verschijnen. Hoe groot acht u de kans dat dit ooit wordt uitgebracht, en wat zijn eventueel de struikelblokken voor het uitbrengen van dergelijke DVD’s?
(HS): Ik vermoed dat rechtenkwesties hier een struikelblok zouden kunnen vormen. Veronica is én publiek én commercieel geweest. Dat zorgt voor een hoop onduidelijkheid.
(G&J): Inmiddels maakt u alweer een tijdje het programma ‘Studio Spaan’ voor de VARA, komt dit weer terug in het nieuwe seizoen? Kunnen we nog nieuwe dingen van u verwachten in de toekomst op televisie gebied?
(HS): Studio Spaan komt niet terug. De VARA wil het niet meer. Ik ben nu bezig iets anders op te zetten. Kan niet zeggen wat en voor wie.
(G&J): Kopspijkers heeft nog wat cabaret/satire, Jiskefet maakt nog een 10-tal afleveringen per jaar voor de VPRO. Satire heeft in het verleden altijd goede kijkcijfers behaald: Pisa, Verona, Van Kooten & de Bie, Jiskefet. Wat denkt u wat de oorzaak is van het steeds meer verdwijnen van satirische programma’s op televisie?
(HS): Het is moeilijk, zeer tijdrovend en duur. Echt nieuw talent zie ik nog niet.
(G&J): En dan natuurlijk nog datgene wat elke liefhebber zich afvraagt (en graag zou zien gebeuren), en welke we simpelweg moeten vragen: Hoe groot acht u de kans dat u ooit nog met Harry Vermeegen samen een programma gaat maken?
(HS): Die kans is 0 %.
